ประวัติสถาปัตยกรรมไทย

สถาปัตยกรรมไทย หมายถึงศิลปะการก่อสร้างของไทย อันได้แก่ อาคาร บ้านเรือน โบสถ์ วิหาร วัง สถูป และสิ่งก่อสร้างอื่น ๆ มีลักษณะแตกต่างกันไปตามภูมิศาสตร์ และคตินิยม สถาปัตยกรรมไทย มีมานานตั้งแต่ที่คนไทยเริ่มตั้งถิ่นฐาน เป็นเวลาร่วม 4000 ปี บรรพบุรุษไทยได้พัฒนาและปรับปรุงรูปแบบสถาปัตยกรรมอันเป็นสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต เพื่อให้เหมาะสมกับสภาพอากาศ สภาพภูมิประเทศ โดยเพิ่มเติมใส่เอกลักษณ์ความเป็นไทยเข้าไป ซึ่งนับเป็นการแสดงออกความสามารถของบรรพบุรุษไทย สามารถแบ่งยุคได้เป็น 2 รูปแบบใหญ่ๆ คือ สถาปัตยกรรมไทยสมัยประวัติศาสตร์ และสถาปัตยกรรมสมัยรัตนโกสินทร์

ประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม

          นารถ โพธิประสาท ได้กล่าวถึงประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรม และมูลเหตุแห่งการเกิดสถาปัตยกรรมในประเทศไทย[1] ชาติไทย เป็นชาติใหญ่ชาติหนึ่งในทวีปเอเชียตะวันออกมาตั้งแต่ก่อนพุทธกาล เป็นชาติที่เคยมีอารยธรรม วัฒนธรรมและวีรธรรมของตัวเองอย่างสูง ประจำมาแล้วช้านาน ตามประวัติศาสตร์มีหลักฐานยืนยัยเป็นที่เชื่อถือได้แน่นอนจากบรรพบุรุษของเรา และเป็นมรดกตกทอดมาถึงคนไทยในสมัยปัจจุบันนี้ เป็นหลักฐานที่แสดงถึงความรุ่งเรืองแห่งชาติที่ได้สะสมรวบรวมกันเป็นปึกแผ่นแน่นหนา เป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน สืบสายติดต่อมาตามลำดับนับได้หลายพันปีจนตราบเท่าทุกวันนี้ นอกจากประวัติศาสตร์ เรายังสามารถที่จะทำการตรวจสอบหลักฐานดังกล่าวได้จากวรรณคดี โบราณคดีและจากสถาปัตยกรรมที่มีอยู่ ณ บัดนี้ด้วย และหลักฐานนั้นๆ จะปรากฏว่า สอดคล้องถูกต้องตรงกันเสมอ เฉพาะสถาปัตยกรรมวัตถุ (รวมทั้งโบราณสถาน) ในประเทศไทยเป็นหลักฐานอย่างหนึ่งที่ให้ความแน่นอนในการสอบสวนนี้มาก เพราะสถาปัตยวัตถุเป็นสิ่งก่อสร้างที่มั่นคงถาวรใหญ่โตยากที่จะถูกทำลายสูญหายไปได้โดยง่าย และได้ก่อสร้างไว้เป็นจำนวนมากแห่งด้วยกันจึงช่วยให้มีความกว้างขวาง ในการสันนิษฐานยิ่งขึ้นอีก ฉะนั้น ไม่ต้องสงสัยเลยว่าในเวลาเดียวกันเราจะไม่สามารถ ทราบถึงมูลเหตุแห่งกำเนิดของสถาปัตยกรรมในประเทศไทยได้เป็นอย่างดีรวมไปด้วย และการค้นคว้าสอบสวนจากงานสถาปัตยกรรมไทยได้เป็นอย่างดีรวมไปด้วย และการค้นคว้าสอบสวนจากงานสถาปัตยกรรม เรายังได้พบหลักฐานอันเป็นประโยชน์ยิ่งใหญ่ในคดีอื่นๆ อีกมากมาย โดยเฉพาะรากฐานในวัฒนธรรมแห่งชาติไทย ดังนั้นสถาปัตยกรรมก็เหมือนกับวรรณกรรมหรือศิลปกรรมอื่นๆ ซึ่งสามารถบันทึกเหตุการณ์ของยุคและสมัยของประเทศชาติไว้ได้โดยสมบูรณ์ เช่น ระเบียบแบบแผน ประเพณี ฯลฯ ตลอดถึงชีวิตจิตใจของประชากรชาวไทย รวมทั้งความรุงเรืองของวัฒนธรรมไทยแห่งยุคสมัยนั้นๆ ด้วย